🎯 MỤC TIÊU BÀI HỌC
Sau khi học xong, học sinh cần:
-
Trình bày được nội dung học thuyết Thiên Nhân hợp nhất (Thiên – Địa – Nhân)
-
Nêu được ảnh hưởng của môi trường tự nhiên và môi trường xã hội đến sức khỏe con người
-
Ứng dụng học thuyết vào phòng bệnh – chữa bệnh – bảo vệ sức khỏe
I. ☯️ ĐẠI CƯƠNG
1.1. Khái niệm
-
Thiên Nhân hợp nhất hay Tam tài (Trời – Đất – Người) là tư tưởng cơ bản trong triết học phương Đông, coi con người là một phần nhỏ của vũ trụ.
-
Trong Y học cổ truyền (YHCT), học thuyết này nhấn mạnh sự tương thông giữa con người và môi trường xung quanh.
II. 🌱 MÔI TRƯỜNG TỰ NHIÊN VÀ CON NGƯỜI
2.1. Thời tiết – Khí hậu
-
Gồm 6 khí chính: Phong (gió), Hàn (lạnh), Thử (nắng), Thấp (ẩm), Táo (khô), Hỏa (nhiệt)
-
Nếu cơ thể không thích nghi được, các yếu tố này biến thành lục dâm gây bệnh
2.2. Nguồn nước
-
Ảnh hưởng đến ăn uống, sinh hoạt, chuyển hóa
-
Nước không sạch → mang độc tố, vi khuẩn, thiếu vi chất (như Fluor gây sâu răng)
2.3. Thổ nhưỡng
-
Người sống vùng cao lạnh khác người ở vùng biển nóng ẩm
-
Khả năng thích nghi với môi trường địa lý là yếu tố bảo vệ sức khỏe
III. 🏘️ MÔI TRƯỜNG XÃ HỘI VÀ CON NGƯỜI
3.1. Tổ chức xã hội – Chế độ chính trị
-
Xã hội ổn định → đời sống tinh thần thoải mái → sức khỏe tốt
-
Bất công xã hội, phân biệt đối xử → stress → sinh bệnh
3.2. Trình độ kinh tế – văn hóa
-
Kinh tế nghèo → ăn uống kém, không tiếp cận y tế → dễ sinh bệnh
-
Thói quen, phong tục lạc hậu cũng là nguyên nhân bệnh tật
3.3. Gia đình
-
Gia đình hòa thuận → chăm sóc thể chất + tinh thần tốt
-
Bất hòa, nghèo đói, đông con → tăng gánh nặng, dễ sinh bệnh
IV. 🏥 ỨNG DỤNG TRONG Y HỌC CỔ TRUYỀN
4.1. Phòng bệnh
-
Điều hòa ăn uống – làm việc – nghỉ ngơi theo tiết khí, mùa vụ
-
Luyện thân kết hợp luyện tâm → tăng thích nghi
4.2. Khám và chữa bệnh
-
Phải xét đến: người – mùa – địa lý – hoàn cảnh sống
-
Ví dụ:
-
Người miền núi dễ nhiễm hàn thấp
-
Người vùng biển dễ nhiễm thử nhiệt
-
Người cao tuổi, suy yếu sống nơi quá lạnh → dễ phát bệnh do không thích nghi
-
✅ KẾT LUẬN
-
Học thuyết Thiên Nhân Hợp Nhất nhấn mạnh vai trò của môi trường và xã hội đối với sức khỏe con người.
-
Trong điều trị và phòng bệnh, YHCT luôn xem xét con người trong tương quan với thiên nhiên và cộng đồng.
